Arı zehrinin ülkemizde, sağlık bakanlığınca tarifi henüz yapılmadı. Üzerinde çalışmalar devam etmektedir. Vücudumuzdaki akupunktur noktaları canlı arıya sokturularak uyarılır. Diğer bir yöntem flakon halindeki arı zehri, iğneyle enjekte edilerek vücuttaki akupunktur noktaları uyarılır. Bal arısı soktuktan sonra iğnesini deride bırakmaktadır. İğnesi üç yapıdan oluşur. İğnede ok gibi çıkıntılar vardır. Bal arısı soktuktan sonra iğnesini deriden çıkaramaz. İğneyle bitişik olan zehir kesesi sindirim sistemine bağlıdır. İğne geri çıkmayınca sindirim sistemi hasar görür. Sindirim sistemi zarar gördüğü için arı mevsime bağlı olarak; ancak 2 gün yaşayabilir. Apiterapide sadece işçi bal arılarının zehrinden faydalanıyoruz. Çok sayıda zehirli yabani arı vardır. Zehir bileşimleri ve etkileri farklıdır. Bal arılarının bu işlem sonrası ölmesi hayvan severler tarafından eleştirilmektedir. Arıcı için arılarının yaşaması, koloninin devamlılığı en önemli unsurdur. Ancak henüz enjeksiyon formunda arı zehri ülkemizde yoktur. Kovan içine ya da önüne konulan düşük voltajlı elektrik akımı üreten düzeneklerle ham arı zehri elde edebiliyoruz. Bu yöntemle arılar da ölmüyor. Ancak flakon haline getirilmesi ve sağlık bakanlığınca ruhsatlandırılması gerekmektedir. Canlı arıya sokturmanın üstün tarafı; zehir taze bir şekilde tüm bileşenleriyle deriden girmektedir. Zehirde bulunan kimyasallar hepsi bir arada daha etkin olmaktadır. Uygun teknikle yaz ve kış mevsiminde canlı arı sağlayabiliriz. Olumsuz tarafı ise arı ölmektedir. Flakon halindeki enjeksiyon formu standart hale getirilmiştir. İçindeki bazı maddeler ayrıştırılabilir. Arı ölmez. İnsanların bu teknikte arı sesinden korkması söz konusu değildir. Üretim sürecinde istemeden bazı maddeleri kaybetmiş olabiliriz.
Arı zehri akupunktur noktasını uyararak vücutta etkinlik gösterir. Akupunkturda bu noktaları farklı tekniklerle uyarmak mümkündür. İğne, ısı, elektrik akımı, enjeksiyon, aromatik yağların sürülmesi gibi özel teknikler vardır. Arı zehri bunlardan daha fazla etki gösterir.
Diğer bir etki mekanizması arı zehrinin vücuda girdikten sonra yaptığı; iltihap giderici(anti enflamasyon) etkidir. Apipunktur dediğimiz bu yöntemi yapan kişinin iyi akupunktur bilmesi gerekir.
Bu etki mekanizmalarının dışında, hormezis kavramının düşünülmesi gerekir. Arı zehri kendisi romatizma belirtileri gibi durumlar yapmaktadır. Yani şişlik, kızarıklık, ağrı, eklem hareketinde sınırlama gibi. Düşük dozda verildiğinde vücudun bağışıklık sistemi bu belirtileri sınırlar. Vücudun kontrol dışına çıkmış enflamasyon davranışı geriler.
Arı zehrinde bulunan melittin tüm klinik öncesi çalışmalarda incelenmiştir. Arı zehri kas iskelet sistemi hastalıklarının tedavisinde faydalıdır. Omuz, bel, sırt, diz ağrılarıyla seyreden hastalıkların tedavisinde etkindir{Sung, 2021 #79}. Romatoid artrit ve osteoartrit tedavisinde faydalıdır{Lee, 2005 #993}.
ARI ZEHRİ ROMATİZMAL HASTALIKLARDA FAYDALI MIDIR?
Romatoid artrit(RA), çoğu hastada ilerleyici eklem yıkımı, deformite, sakatlık ve erken ölüm ile karakterize; etiyolojisi bilinmeyen otoimmün bir hastalıktır. RA için mevcut tedavi yöntemleri; ilaçlar, cerrahi müdahale, rehabilitasyon ve fizik tedavidir. NSAI(nonsteroid anti enflamatuar ilaç)’lar, kortikosteroidler, anti-romatizmal ilaçlar ve immünsüpresif ajanlar; depresyon, peptik ülser, intestinal hemoraji, karaciğer fonksiyon bozukluğu ve böbrek bozuklukları gibi ciddi yan etkilere neden olabilir.
Yapılan klinik çalışmalarda; BVA(Bee Venom Akupunktur) tedavisi sonrası hastalarda hassas eklem sayısı, şişmiş eklem sayısı ve sabah tutukluğu süresi; BVA tedavisi öncesine göre önemli ölçüde daha düşük bulunmuştur.
Osteoartrit, subkondral kemiğin proliferasyonu ve yeniden şekillenmesi ile birlikte eklem kıkırdağının dejenerasyonu ile karakterizedir. Diz artritinde ilaç tedavisi, dinlenme, egzersiz ve fizik tedavi gibi konservatif yöntemler; artroskopik cerrahi ve total diz artroplastisi gibi cerrahi yöntemleri kullanır.
ARI ZEHRİ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Arı zehri genellikle haftada iki kez olmak üzere en az 12 seans uygulanır. Ancak farklı uygulama teknikleri de vardır. Rusya’da bu tedaviyi, her gün arı sayısını artırarak yapmaktadırlar.
Parkinson hastalarının tedavisinde apipunktur yöntemi fayda sağlamaktadır{Park, 2018 #312}. Multipl skleroz, ALS(amyotrofik lateral skleroz), lyme hastalığında arı zehrinin faydalı olabileceğini gösteren klinik öncesi çalışmalar vardır.
ARI ZEHRİ ZARARLI MIDIR?
Arı zehriyle ilgili daha çok klinik çalışmanın yapılması gerekir. Güveni ve faydası insanlar üzerinde bilimsel çalışmalarla gösterildikçe uygulanması artacaktır. Alerji riski nedeniyle arı zehrinin uygun ortamda; apiterapi sertifikalı doktor tarafından yapılması gerekir. On binde 2-3 oranında son derece ciddi alerji(anaflaksi) riski vardır. Bu durumda solunum yolları kapanmaktadır. Sistemik alerji dediğimiz daha az şiddetteki alerjiler daha sık görülür. Hastane ortamının tercih edilmesi gerekir. Hastalığın süresi uzunsa bu tedavi de uzun sürmektedir.
Sung, S. H. and G. Lee (2021). “Bee Venom Acupuncture Effects on Pain and Its Mechanisms: An Updated Review.” Toxins 13(9).
Lee, J. D., et al. (2005). “An overview of bee venom acupuncture in the treatment of arthritis.” Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine 2(1): 79-84.
Park, S. U., et al. (2018). “Efficacy of combined treatment with acupunture and bee venom acupuncture for Parkinson’s disease: Double blind randomized controlled trial.” Movement Disorders 33: S165-S165.
Dr. Dursun Ünal Kimdir?
Dr. Dursun Ünal, 1995’de Ankara Üniversitesi Tıp fakültesinden mezun olmuştur ve üroloji ihtisasından sonra Bursa Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesinde üroloji uzmanı olarak çalışmaya devam etmektedir. Arıcılığa ilgisi babası tarafından gelen Dr. Dursun Ünal, ilk kovanını 20 yıl önce almıştır ve o günden sonra gittikçe ilgisi artmıştır. Sağlık Bakanlığı’nın 2014 yılında yayınladığı Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları arasında Apiterapi‘nin yer alması ile üroloji branşındaki kısırlık, prostat ve iktidartsızlık gibi rahatsızlıkların apiterapi ile yakından ilgili olması Dr. Dursun Ünal’ı bu alana yöneltmiştir. Apiterapi konusunda çeşitli eğitimler ve seminerlere katılarak bilgilerini arttıran Dr. Dursun Ünal, eşi Biyolog Zübeyde Ünal ile arı çiftliği çalışmalarını gerçekleştirmektedir.
Dr. Dursun Ünal aynı zamanda Fitoterapi ve Akupunktur eğitimlerini de alarak çiftliklerinde eşiyle beraber tıbbi aromatik bitkiler, arı ürünleri ve çok çeşitli karışımlara sahip olmaktadırlar. Dr. Dursun Ünal, 2019 yılından beri Bursa Yüksek İhtisas eğitim ve araştırma hastanesine bağlı olarak açılan, geleneksel ve tamamlayıcı tıp merkezi(GETAT)’nde apiterapi biriminde çalışmaktadır. Apipunktur uygulamalarını hastanede yapmaktadır.
