Arı ürünleri içerisinde, onarıcı etkinliğiyle ön plana çıkar. Kolonideki kraliçe arının beslendiği jele arı sütü denir. Sağlıklı bir erişkin günde 500 mg arı sütünü her gün yiyebilir. Çocuklar yaşına ve kilosuna göre verilir. Yenidoğan döneminden sonra, her gün 30-300 mg arası, ara verilerek arı sütü yenilebilir. Bir hastalık durumlarında günlük yenilen miktarı artırılır.
ARI SÜTÜNÜN EPİGENETİK ETKİSİ NEDİR?
Arı sütü fonksiyonel bir gıdadır. Bu gıda bize epigenetik kavramını özetler. Epigenetik; gen ifadesi veya DNA dizisinden bağımsız olan mekanizmaların neden olduğu farklılaşmalardır. İşçi arı ve ana arı aynı genetik yapıya sahiptir. İşçi arı ortalama 45 gün yaşayabilir. Ana arı 7 yıla kadar yaşayabilir. Ana arı bir günde kendi ağırlığının 2 katı yumurta bırakabilir{Alhosin, 2023 #1157}. Bunun nedeni, ana arının larva döneminde ve hayatı boyunca arı sütüyle beslenmesidir. Bu epigenetik kavramıyla izah edilebilir.
ARI SÜTÜ AĞIZ, MİDE ENFEKSİYONUNDA FAYDALI MIDIR?
Arı sütü ağız, farinks, özofagus, mide enfeksiyon ve yaralarında faydalıdır {Mostafa, 2020 #970}. Yangılı doku yüzeyine daha fazla temas etmesi için günlük yenilen miktar dörde bölünürse daha iyi olur. Yani sabah, öğlen, akşam, yatmadan önce gibi. Yenilen miktarı daha kolay ayarlayabilmek için bala karıştırılması mümkündür.
ARI SÜTÜ YAŞLILARA FAYDALI MIDIR?
Yaşlılarda vücudu güçlendirir. Kan değerlerine, mental duruma, kan şekerine olumlu katkısı vardır{Morita, 2012 #362}. Menapozda sık görülen; sırt ağrısı, bel ağrısı, anksiyete gibi rahatsızlıkları giderir {Asama, 2018 #179}. Menapoz dönemindeki osteoporozu önlemede etkindir {Matsushita, 2021 #930}. Menapoz döneminde kadınlarda cinsel isteksizlik, idrar kaçırma problemleri görülebilir. Vajinal arı sütü kremleri verilerek bu şikayetlerin azaldığı görülmüştür. Kadınların yaşam kaliteleri yükselmiştir {Seyyedi, 2016 #831}.
ARI SÜTÜ KISIRLIKTA FAYDALI MIDIR?
Erkek ya da kadın kısırlığında faydalıdır. Farklı hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar; arı sütünün erkek ve dişi hayvanlarda üreme kapasitesini artırdığını göstermektedir {Abdelnour, 2020 #821}. Hayvanlar üzerinde, testise zarar verici pek çok ilaçla(kanserde kullanılan kemoterapi ilaçları) deneysel çalışmalar yapılmıştır. Arı sütü testisteki bu zarara engel olur. Fareler üzerinde yapılan bir çalışmada; arı sütünün nikotinin testislere verdiği zararı iyileştirdiği görülmüştür {Nazar-Zadeh, 2022 #1047}. Anti oksidan ve onarıcı özelliği testis dokusundaki hasarı engellemektedir.
ARI SÜTÜ KRONİK HASTALIKLARDA FAYDALI MIDIR?
Kronik hastalıkların hepsinin tedavisine katkı sağlar. Tip 2 şeker hastalığının tedavisinde faydalı olmuştur{Khoshpey, 2016 #105}. Şeker hastalarının testislerinde meydana gelen oksidatif hasarı düzeltmiştir {El Helew, 2023 #1080}.
Bağışıklığı güçlendirir. Zekayı geliştirir; hafızayı onarır. Nörolojik hastalıklarda (alzheimer, parkinson, MS, demans, felç vb) faydalıdır. Otoimmün hastalıkların tedavisinde faydalıdır {Kheirdeh, 2023 #1144}. Vasküler demans hastalığında; arı sütü potansiyel nöroprotektif ajan ve bilişsel güçlendiricidir{Sirinupong, 2021 #836}.
ARI SÜTÜ KARACİĞER YAĞLANMASINDA FAYDALI MIDIR?
Karaciğer yağlanması son yıllarda sık görülmektedir. Sağlıklı bir insanın barsaklarında çok miktarda vücuda faydalı bakteriler bulunur. Bu bakteriler gıdalardaki faydalı kısımların emilmesini sağlarken; zararlı kısımların emilmesine engel olur. Disbiyozis barsak mikrobiyatasının bozulmasıdır. Bize yararlı mikroorganizmalar azalırken; zararlı olanların artmasıdır. Karaciğer yağlanması ve barsak disbiyozisi oluşturulan farelere, arı sütü verilerek çalışma yapılmıştır. Arı sütünün karaciğer yağlanmasını azaltıp, barsak disbiyozisini düzeltiği görülmüştür {Kobayashi, 2023 #1116}.
ARI SÜTÜ KOLESTEROLÜ DÜŞÜRÜR MÜ?
Kolesterol düşürücü etkinliği vardır. Tip 2 diyabet hastası 50 kadına verilen arı sütü, serum trigliserit, kolesterol düzeylerini önemli ölçüde düşürmüştür {Mobasseri, 2014 #28}. Bu durum kalp ve damar hastalıklarının gelişimini önlemek için önemlidir.
ARI SÜTÜ DAMAR SERTLİĞİNDE FAYDALI MIDIR?
Ateroskleroz(damar sertliği) olan 100 gönüllü üzerinde yapılan bir çalışmada; arı sütü damar sertliğine engel olmuştur{Fujisue, 2022 #1073}.
ARI SÜTÜ OSTEOARTRİTTE FAYDALI MIDIR?
Romatoid artritte faydalıdır. Farelerde geliştirilen osteoartrit tedavisinde arı sütü verilmiştir. Arı sütünün osteoartrit gelişimine önemli derecede engel olduğu gösterilmiştir {Lyu, 2023 #1142}. Osteoartrit 50 yaşından sonra görülen, halk arasında kireçlenme olarak bilinen eklem hastalığıdır. Genellikle diz, kalça ve omurgada gelişir. Bu çalışma arı sütünün eklem yıkımına engel olduğunu göstermektedir.
ARI SÜTÜ CİLT İÇİN FAYDALI MIDIR?
Arı sütü kollajen üretimini artırdığı için deri sağlığında önemlidir. Kozmetik sanayisinde kullanılmaktadır. Kremlere katılarak cildi gençleştirir. Yaşlandıkça insanların derisi kurumaktadır. Japonya’da yapılan bir çalışma; arı sütü içeren kremin, deri nemini artırdığı ve hiçbir olumsuz etkisinin olmadığı gösterilmiştir {Maeda, 2022 #1023}.
Deri yaralarının iyileşmesinde etkilidir. Anti bakteriyel, antiinflamatuar, antioksidan, besin takviyesi ürünü olarak değerlendirilebilir {Uthaibutra, 2023 #1140}
Kuru göz hastalığının tedavisinde hayvanlar ve insanlar üzerinde yapılan çalışma; faydalı olduğunu göstermiştir{Inoue, 2017 #149}.
ARI SÜTÜ VE KANSERLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR VAR MIDIR?
Farklı kanser hücreleri ve arı sütüyle yapılan klinik öncesi çok sayıda çalışma vardır {Salama, 2022 #1008}. İleri evre böbrek kanseri hastalarında akıllı ilaç(hedefe yönelik moleküler tedavi) kullanılırken verilen arı sütü; tedavinin etkinliğini artırmıştır{Miyata, 2020 #778}. Tedavinin iştahsızlık, kilo kaybı, bağışıklık düşmesi gibi yan etkilerini azaltmıştır.
Kemoterapi ilaçlarının organlarda sebep olduğu hasarın onarımında katkı sağlar. Daha fazla klinik çalışmalara ihtiyaç vardır.
Arı sütü, bal, propolis birlikte daha güçlü bir fonksiyonel gıda oluşturur. Birbirlerinin etkinliğini artırır. Kemoterapi ilaçlarından doksorubisin verilen sıçanlarda; böbrek hasarı değerlendirilmiştir. Bal, propolis, arı sütü karışımının oldukça etkin bir şekilde bu hasara engel olduğu gösterilmiştir {Mohamed, 2022 #1034}.
ARI SÜTÜNÜN ZARARLARI NEDİR?
Çok nadiren de olsa şiddetli alerjiye neden olabilir{Leung, 1995 #460}. Tüm arı ürünlerini çok az miktarda başlamak; kademeli olarak artırmak gerekir. Alerji yapan ürünlerde ısrarcı olunmamalıdır. Yıl içerisinde dönem dönem yenilmelidir.
Alhosin, M. (2023). “Epigenetics Mechanisms of Honeybees: Secrets of Royal Jelly.” Epigenet Insights 16: 25168657231213717.
Mostafa, R. E., et al. (2020). “Protective effect of royal jelly against diclofenac-induced hepato-renal damage and gastrointestinal ulcerations in rats.” Heliyon 6(2).
Morita, H., et al. (2012). “Effect of royal jelly ingestion for six months on healthy volunteers.” Nutrition Journal 11.
Asama, T., et al. (2018). “Royal Jelly Supplementation Improves Menopausal Symptoms Such as Backache, Low Back Pain, and Anxiety Postmenopausal Japanese Women.” Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine.
Matsushita, H., et al. (2021). “Effects of royal jelly on bone metabolism in postmenopausal women: a randomized, controlled study.” Climacteric 24(2): 164-170.
Seyyedi, F., et al. (2016). “Comparison of the Effects of Vaginal Royal Jelly and Vaginal Estrogen on Quality of Life, Sexual and Urinary Function in Postmenopausal Women.” Journal of Clinical and Diagnostic Research 10(5): Qc1-Qc5.
Abdelnour, S. A., et al. (2020). “Useful impacts of royal jelly on reproductive sides, fertility rate and sperm traits of animals.” Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition.
Nazar-Zadeh, M., et al. (2022). “Royal-jelly-based apitherapy can attenuate damages to male reproductive parameter following nicotine administration.” Animal Models and Experimental Medicine 5(2): 133-140.
Khoshpey, B., et al. (2016). “Effect of Royal Jelly Intake on Serum Glucose, Apolipoprotein A-I 0 (ApoA-I), Apolipoprotein B (ApoB) and ApoB/ApoA-I Ratios in Patients with Type 2 Diabetes: A Randomized, Double-Blind Clinical Trial Study.” Canadian Journal of Diabetes 40(4): 324-328.
El Helew, E. A., et al. (2023). “Structural changes in testes of Streptozotocin induced diabetic rats and possible protective effect of royal jelly: light and electron microscopic study.” Ultrastructural Pathology.
Kobayashi, G., et al. (2023). “Effects of Royal Jelly on Gut Dysbiosis and NAFLD in
Mice.” Nutrients 15(11).
Mobasseri, M., et al. (2014). “Effects of Royal Jelly Supplementation on Lipid Profile and High-Sensitivity C-Reactive Protein Levels in Type-2 Diabetic Women: A Pilot Study.” Current Topics in Nutraceutical Research 12(3): 101-105.
Fujisue, K., et al. (2022). “A Randomized, Double-Blind Comparison Study of Royal Jelly to Augment Vascular Endothelial Function in Healthy Volunteers.” Journal of Atherosclerosis and Thrombosis 29(9): 1285-1294.
Lyu, J., et al. (2023). “Amelioration of Osteoarthritis Development by Daily Oral Supplementation of Royal Jelly.” Biological & Pharmaceutical Bulletin 46(2): 348-353.
Kheirdeh, M., et al. (2023). “Additive beneficial effects of aerobic training and royal jelly on hippocampal inflammation and function in experimental autoimmune encephalomyelitis rats.” Multiple Sclerosis and Related Disorders 70.
Sirinupong, N., et al. (2021). “Hydrolase-Treated Royal Jelly Attenuates H2O2- and Glutamate-Induced SH-SY5Y Cell Damage and Promotes Cognitive Enhancement in a Rat Model of Vascular Dementia.” International Journal of Food Science 2021.
Maeda, Y., et al. (2022). “Effect of facial application of essence containing royal jelly extract on stratum corneum moisture content: A placebo-controlled, double-blind, parallel-group study.” Journal of Cosmetic Dermatology 21(11): 5747-5754.
Uthaibutra, V., et al. (2023). “Inhibition of Skin Pathogenic Bacteria, Antioxidant and Anti-Inflammatory Activity of Royal Jelly from Northern Thailand.” Molecules 28(3).
Inoue, S., et al. (2017). “Clinical Evaluation of a Royal Jelly Supplementation for the Restoration of Dry Eye: A Prospective Randomized Double Blind Placebo Controlled Study and an Experimental Mouse Model.” Plos One 12(1).
Salama, S., et al. (2022). “Royal Jelly: Beneficial Properties and Synergistic Effects with Chemotherapeutic Drugs with Particular Emphasis in Anticancer Strategies.” Nutrients 14(19).
Miyata, Y., et al. (2020). “Oral intake of royal jelly improves anti-cancer effects and suppresses adverse events of molecular targeted therapy by regulating TNF-alpha and TGF-beta in renal cell carcinoma: A preliminary study based on a randomized double-blind clinical trial.” Molecular and Clinical Oncology 13(4).
Mohamed, H. K., et al. (2022). “Anti-Inflammatory, Anti-Apoptotic, and Antioxidant Roles of Honey, Royal Jelly, and Propolis in Suppressing Nephrotoxicity Induced by Doxorubicin in Male Albino Rats.” Antioxidants 11(5).
Leung, R., et al. (1995). “Royal jelly-induced asthma and anaphylaxis: Clinical characteristics and immunologic correlations.” Journal of Allergy and Clinical Immunology 96(6): 1004-1007.
