Kategori: BLOG

tarihinde yayınlandı tarafından

ARILARIN OĞUL VERMESİ

 

ARILARIN OĞUL VERMESİ

Oğul verme bal arılarının çoğalma isteği ve her ilkbaharda rastlanılan doğal bir davranışıdır. Eğer rastlamışsanız; çevrenizde binlerce arı uçar. Sesleri ve görüntüsü harikadır. Siz arılardan korunmak için elinizle arılara vurmazsanız; bu arılar üzerinize konsa da sizi sokmazlar. Kovandan çıkmadan önce yeni kuracakları yuva için balla karınlarını doyururlar. Tok arılar oldukça sakindirler.

Yeni yuvalarını nasıl seçerler?

Öncü işçi arılar geçici ve kalıcı yuva kuracakları yeri seçerler. Bu öncü arılar dans ederek birbirleriyle anlaşır ve konacakları yere karar verirler. Ana arı bunlara uyar. Arılıktaki(arı kovanlarımızı koyduğumuz arazi) bir ağaç dalına geçici olarak konarlar. Bu oğulu o gün alıyorsak, arılar henüz tok oldukları için sokmazlar. Ama ertesi gün karınları acıkır. Saldırgan olurlar. Yani ertesi gün alacağımız oğulda tedbirli olmak gerekir.

Oğul nasıl alınır?

Arıcı her gün arılarını kontrol ediyorsa oğul kaçırmaz. Arılar genellikle arılıktaki bir ağacın dalına konarlar. Ağaca çıkıp bu dalı kesip; hiç sarsıntı yapmadan, iple aşağıya sarkıtırız. Üst dalı kesmeden önce onun altındaki dalları temizlemek gerekir. Arı salkımı aşağıdaki dallara çarpar ya da sarsıntıyla sallanırsa aşağı dökülür. Ana arıyı alamazsak işimiz uzar. Bu dalı erişebileceğimiz yere kadar indirip, ipi bağlarız. Hazırladığımız boş kovanın içine silkeleriz. Kovanı yerden biraz yüksekte bir saat kadar bekletiriz. Eğer ana arıyı kovana koymuşsak, dışardakiler de hızlıca kovana girer. Bu kovanı arılıkta uygun bir yere bırakırız. Böylece arımız çoğalmış, yeni bir kolonimiz olmuştur.

Yüksek dallardan alırken teleskopik sırıklara taktığımız torbaları kullanırız. Dalı sallayınca sarsıntıyla torbanın içine salkım dökülür. Sonrasında arıları hazırladığımız kovana dökeriz. Ana arıyı almışsak yeni bir kolonimiz olur. Alamadıysak alana kadar uğraşırız.

Bazen yüksekte, alınması zor dallara konarlar. Arıcı böyle zor yerde para asılı olsa almaktan vazgeçer. Ama oğul olunca yüreği el vermez. Almak için harcadığı emeği gözü görmez.

Oğul çıkmadan önce kovanın önünde hareketlilik olur. Bu sırada ana feromonu içeren spreyi alçaktaki uygun bir dala sıkarız. Arılar bu dalda salkım yapar. Kovanı dalın altına tutup silkeleriz.

Arılığına her gün gidemeyen arıcılar tuzak kovan koyarlar. Temiz bir kovanın içine kabarmış petekler bırakılır. Bu kovanı dört beş günde bir temizleriz. İçinde örümcek, karınca, güve olmaması gerekir. Oğulun öncü işçi arıları bu kovanı tespit edip, kendiliğinden içeri girebilir. Bu tuzak kovanlardan beş altı tane arılığa dağıtmak gerekir.

Bazen oğul alır başını gider. Başkasının bahçesindeki ağacı tercih eder.

Kovanı nasıl hazırlarız?

Yeni koloni için oğulun büyüklüğüne göre kabarmış 4,5 çerçeve koyarız. Kovanın tertemiz olması gerekir. İlk gün için yuvalarını sevsinler, strese girmesinler diye 200gr kadar kek ya da şeker şerbeti veririz. Bunu fazla verirsek ana arı döllendiğinde yumurtlayacak yer bulamaz. Ana yumurtlamayınca koloni yeni ana arayışına girer. Yalancı ana oluştururlar. Faydamız olsun derken, koloniyi zor duruma sokmuş oluruz. Ertesi gün kovanı açıp bakarız. İhtiyacı kadar ham peteği uygun yere koyarız.

Arılar neden oğul verir?

Arı ırkının genetik yapısı önemlidir. Bazı ırklar oğul vermeye meyillidir.

Kovanda arı nüfusu fazlaysa, arıcı boş çerçeve vermekte ya da kat atmakta geciktiyse ana memeleri yaparlar. Nüfusu azaltmak içeriyi rahatlatmak için oğul ihtiyacı doğar.

Kovanın havalanması yetersizse, arılar içerde bunalırlar. Kovanı rahatlatmak, nüfusu bölmek için oğul hazırlığı yaparlar.

Ana arı yaşlandıysa yeterli yumurtayı üretemez(Ana yaşlanınca ne olur?). İşçi arılar daha verimli genç ana isterler. Bunun için yeni ana memeleri yaparlar.

Kovandaki ana arı ölmüşse yeni ana arı yaparlar.

Ana arıyı nasıl yaparlar?

Ana arı ölmüşse acilen mevcut yumurtalardan ana arı memesi oluştururlar. Buna kovandaki işçi arılar karar verir. Genç işçi arılar bu memeleri arı sütüyle doldurur. Yeni genç analar oluşur. Bu durumda ana memeleri çerçevelerin ortasında bulunur. Arı saklamadan bu memeleri gösterir.

Ana arı yaşlandı ya da yetersizse yeni memeler çerçevelerin kenarında, alt ve yanlarda olur. Bu memeleri ana arıdan korurlar. Ana arı kendisine rakip yeni anaları istemez. İşçiler bu memelerin çevresinde bekçilik yapar. Eski anayı kovanı terk etmek zorunda bırakırlar. İlk oğul önceki anayla olur. Koloninin yüzde yetmişi bu oğulla gider. Arıcılar için bu kalabalık oğul önemlidir. Şansı az da olsa bu oğuldan bal elde edebilir(Oğuldan ürün elde edilemez mi?).

Ana arıyla işçi arıların genetik yapıları aynıdır. Aynı yumurtayı daha fazla, uzun süre arı sütüyle besleyince ana arı oluşur(Arı sütünü nasıl yaparlar?). Bu canlılar bize epigenetik dersi verir(Epigenetik nedir?). Hayatın devamındaki üretim şekli ve kapasitesine yediği gıda karar veriyor. Son yıllarda gıdalarla aldığımız genetik kodların vücudumuzda farklı organlara taşınıp, genetik kodumuzu değiştirdiğini gösteren yayınlar vardır(Bitkilerdeki farklı mikro RNA kodları, memelilerde farklı dokularda yüksek oranda tespit edilmiştir).

Arı sütünü nasıl yaparlar?

Arı sütünü 5-15 günlük işçi arılar mandibuler bezelerinden salgılarlar. Ana arı memelerine daha çok koyarlar. Ana arıyı larva yaşamı boyunca ve hayatı boyunca arı sütüyle beslerler. İşçi arı veya erkek arı larvalarına çok az arı sütü verirler. Bir ana arı 5-7 yıl yaşarken, üretim sezonunda işçi arılar yaklaşık 45 gün yaşarlar.

Oğuldan ürün elde edilemez mi?

Bol bal, polen, arı sütü, propolis üretebilmek için koninin güçlü olması gerekir. Tek katlı kovanda 30-40 bin arı varken; iki katlıda 80 bin arı bulunur. Sayının çok olması arıları kendi ihtiyacından daha fazla ürün üretmesi anlamına gelir. Arıcı güçlü kolonileri olsun ister. Çok sayıda koloni olcağına, az sayıdaki kalabalık arılı koloni daha fazla kazanç sağlar.

Dölsüz anayla çıkan oğulda 7 gün içinde ana döllenir. Gömeçlere(petek gözleri) attığı döllü yumurtalardan 21 gün sonra işçi arılar çıkar. Bu işçi arılar 21 gün kovan içindeki işlerde çalışır. Sonrasında tarlacı arı olarak dışardan ürün getirebilirler. Yani 40-45 gün arıcının kaybı olur. Nektar akımı bu sürede biter. Bu koloniden ertesi yıl iyi ürün elde edebilir.

Döllü anayla çıkan ilk koloninin nüfusu kalabalıktır. Bu ilk oğuldan o yıl da verim alınabilir. Fakat diğerlerinden daha az olur.

Arıcı oğula engel olmak için en geç 9 günde bir kovandaki arıları kontrol eder. İhtiyaca göre petek ekleyerek, kat atarak hacmi genişletir. Ana memeleri görürse bunları bozar. Sonraki kontrolünde yine memeler oluşmuşsa, oğula engel olamayacağını düşünüyorsa arıyı bölebilir. Arıcı farklı tekniklerle kendi kontrolünde koloniyi rahatlatmaya çalışır.

Yalancı ana nedir?

Koloni ana arısını kaybedince(Koloni ana arısını eden kaybeder?), yeni yumurta yoksa, işçilerden biri dölsüz yumurtlamaya başlar. Yani erkek arı üretir. İşçi arı nüfusu hızla azalır. Kovanı açıp baktığımızda bir gömeçte bir iki tane yumurta görürüz. Arılar huzursuzdur. Düzensiz hareket eder, kanatlarını farklı çırparlar. Doğacak yeni arılar erkek olduğu için koloni çöker. Arıcı bu durumu erken fark ederse bu koloniye yeni ana verir(Yeni ana nasıl temin edilir?). Erken dönemdeyse bu anayı kabul ederler. Geç dönemde farlı teknikler uygulamak gerekir. Arıcı için sıkıntılı, üzücü bir durumdur.

Koloni anasını neden kaybeder?

Arıcı çerçeveleri kontrol ederken ana arıyı dışarı düşürebilir. Yanlışlıkla çerçevelerin arasında sıkıştırıp öldürebilir. Varroa için arılara verdiği ilaçlar anaya zarar verebilir. Yani çoğunlukla arıcı hatalarıyla olur.

Bazen dölsüz ana arı çiftleşme uçuşuna çıkıp geri gelemeyebilir. Yolunu bulamaz ya da kuşlara, böceklere yem olabilir.

Yeni ana nasıl temin edilir?

Arıcılık sektöründe sadece ana arı üreten arıcılar vardır. Bu hazır halde döllenmiş olarak satılır. Arı malzemesi satan yerlerden alınarak ya da kargoyla istenerek alınır. Anasız kovanda arıların kalabalık olduğu yere ana arı kafesiyle verilir(Ana arı kafesi nedir?). Bir iki gün sonra kafes açılır. Yüzde yetmişe yakın oranda yeni anayı koloni kabul eder.

Biz birkaç tane ana arımızı yedekte tutuyoruz. Acil durumda ana arı kovanındaki bu arılardan faydalanırız.

Ana arı kafesi nedir?

Yeni ana arıyı koloni kabul edene kadar düşman kabul edip saldırırlar. Ana arının feromonuna alışana kadar ana arı kafeste tutulur. Bu kafesler farklı tiplerde olabilir. Kibrit kutusundan biraz büyük, arıların geçemeyeceği delikler olan üründür.

Ana yaşlanınca ne olur?

Ana arının mandibular bezlerinden ve bacaklarından feromon salgılanır. İşçi arıların da kendine ait feromonu vardır. Ana arıya temas eden işçi arılar ana arının feromonu diğer arılara da ulaştırırlar. İşçi arıların birbiriyle teması, ana arıdan diğer arıların da haberdar olmasını sağlar. Bu feromon yetersiz üretiliyorsa yeni ana hazırlığı başlar. Ana arı az yumurtlarsa, işçi yavru sayısı azalır. Genç işçilerin feromonu bu şekilde azalır. Bu durumda yeni ana hazırlığını başlatır.

Aslında koloniyi yöneten işçi arılardır. Ana arının diğer adı kraliçe arıdır. Kraliçenin ne yapacağına işçi arılar karar verir. Ana arı koloninin bel kemiği, vazgeçilmezidir. Vazgeçileceği zamana işçi arılar karar verir. Hatta ilkbaharda erkek arıların çoğalmasını sağlarken; sonbaharda hiç birini içeri sokmazlar(Erkek arı bal yapar mı?).

Erkek arı bal yapar mı?

Erkek arının asıl görevi ana arıyı döllemektir. Ana arı döllenme uçuşuna çıktığında 10-15 erkek arı tarafından döllenir. Döllenmiş ana arı kovana girdikten sonra bir daha dışarı çıkmaz. Oğul vereceği zaman çıkar. Erkek arıların iğnesi yoktur. Bal üretemezler. Kovan savunmasında görev almazlar.

Merak ettiklerinizi whatsapp iletişim hattından sorabilirsiniz. Devapi: 0532 527 38 28

Uz. Dr. Dursun Ünal

tarihinde yayınlandı tarafından

Ana Arı Nedir?

Arı ömrünün çok kısa oluşu, doğadaki kaynakların zamanında ve en iyi şekilde değerlendirilmesini gerektirir. Polen kaynaklarının bol olduğu ilkbahar aylarında koloni gelişmesini tamamlayabilmeli, nektar akış döneminde de yeterli bal toplayabilmelidir. Verimli ve kazançlı bir arıcılık için oluşması gereken bu şartlar direkt olarak koloninin sahip olduğu ana arının genetik ve fiziksel özelliklerine bağlıdır.

On binlerce işçi arı ve gerektiği kadar erkek arı bulunan kolonide tek başına bulunan ana arı, koloninin bütün gelişme ve verimliliğine yön verir. Bu nedenle ana arı yetiştiriciliği ve kullanımı teknik arıcılıkta büyük önem taşır. Yetiştirilsin veya satın alınsın, kolonide genç ve kaliteli ana arı bulundurulması ve bunun sonucunda güçlü kolonilerle çalışılması ekonomik arıcılık için bir zorunluluktur.

 

Ana Arının Kalitesine Etki Eden Faktörler

Aynı arılıkta tutulan aynı ırka mensup koloniler eşit koşullarda aynı performansı göstermeyebilirler. Bu durumda verimsiz olan koloniler herhangi bir hastalık taşımıyorlarsa verimsizliğin nedeni doğrudan ana arı ile ilgilidir. Bu durumda ana arı ya yaşlı ya da kalitesizdir. Ana arı yetiştiriciliğinde kaliteli ana arı elde edilebilmesi için aşağıdaki kurallara dikkat edilmesi gerekir.

1- Larva Yaşı

Döllü yumurtadan oluşan ana arı ve işçi arı birbirinden çok farklı özellikler gösterirler. Bunun tek nedeni ana arı olacak larvanın işçi arı olacak larvaya göre daha ilk andan itibaren sürekli daha zengin ve daha sık arı sütü ile beslenmesidir. Bu nedenle transfer edilecek larvanın mümkün olduğunca genç olması, başka bir ifadeyle işçi arı olmaya yönelik beslenmemiş olması gerekmektedir. Larvanın yaşı büyüdükçe ana arının kalitesi düşmektedir. 12-24 saatlik larvalar transfer için en uygun larvalardır. 24 saatten daha yaşlı larvaların transfer edilmesi durumunda ana arının kalitesi yanında larva kabul oranı da düşmektedir.

2-Başlatıcı ve Bitirici Kolonilerin Durumu

Ana arı yetiştiriciliğinde kullanılan başlatıcı ve bitirici koloniler yeterince güçlü olmalı, bol miktarda arı sütü salgılayacak genç işçi arı ve polen içermelidir. Polen, genç işçi arıların arı sütü üretebilmeleri için gerekli maddedir.

 3-Yetiştirme ve Çiftleşme Dönemi

Ana arının ilkbaharla sonbahar arasındaki dönemde yetiştirilebilmesine karşın, en uygun dönem, nektar ve polen üretiminin en bol olduğu zamandır. Ana arının üretildiği dönemde nektar ve polen üretiminin yeterli ve dengeli olması; ana arı hücrelerine daha bol arı sütü bırakılmasına ve oğul dönemi devam ettiği için doğal çoğalma içgüdüsünün değerlendirilmesine neden olur. Ayrıca, bu dönemde erkek arıların aktif ve bol oluşları iyi bir fırsattır.

Ana Arı Üretimi

Ana arı üretimi, üretimle ilgili işlerin sırasıyla ve zamanında yapılmasını gerektirir. Başlatıcı kolonilerin hazırlanmasından itibaren yumurtlamaya başlayan bir ana arının üretimi yaklaşık 1 aylık bir zaman gerektirir. Ana arı üretim kapasitesini etkileyen en önemli faktör çiftleştirme kutularının sayısıdır. Mayıs-Eylül ayları arasındaki üretim döneminde her bir çiftleştirme kutusu için 4-5 adet ana arı üretilebilir. Örneğin 100 adet çiftleştirme kutusuna sahip ticari ana arı üretim işletmesi 1 yılı kapsayan üretim döneminde 400-500 adet ana arı üretip satabilir. Bu sayıya ulaşabilmek için aşağıda verilen işlerin aksatılmadan yapılması zorunludur. Ana arı üretimi zor bir iş olmamakla birlikte plan ve program gerektiren bir iştir

 1-Damızlıkların Seçimi ve Hazırlanması

Damızlık olarak kullanılacak ana arılar, ait olduğu ırkın tüm özelliklerini belirgin bir şekilde göstermeli ve gerekli seleksiyon aşamalarından geçmiş olmalıdırlar. Ticari ana arı üretimi yapan kuruluşlar, üretimlerini damızlık değeri taşıyan ve nesilleri test edilmiş, tercihen damızlık sertifikası almış ana arılardan yapmalıdırlar. Sertifikalı damızlık ana arılar, ya yapay tohumlanmış ya da izole çiftleştirme alanlarında çiftleştirilmiş olmalıdır. Arıcı şartlarında damızlık koloni temin edilemediği taktirde en basit olarak; ilkbahar gelişme hızı yüksek, önceki yıllarda en çok balı üreten, oğul vermeyen, hiçbir zaman hastalığa yakalanmamış, sakin ve uysal mizaçlı koloniler damızlık olarak kullanılabilir. Damızlık kolonilere, transferden 4-5 gün önce uygun renkte kabarmış petek verilerek aşılamanın yapılacağı gün istenen yaşta larva bulunması sağlanır.

2-Başlatıcı kolonileri Hazırlanması

En az 15 arılı çerçeveye ulaşan iyi gelişme göstermiş koloniler seçilir. Bunların ana arısı, transferden 4-5 gün önce alınıp ana arısız bırakılır. Larva transferinin yapılacağı günün sabahında fazla çerçeveler çıkartılıp kolonideki arı yoğunluğu artırılır, kolonide üretilen doğal ana arı hücreleri bozulur ve çerçeve düzenlemesi yapılır. Bu koloniler, üretimde kullanıldığı sürece sürekli şurupla beslenir, genç işçi arı veya çıkmak üzere olan kapalı yavru ile takviye edilir. Başlatıcı koloni olarak, bol miktarda genç işçi arıların toplandığı polen ve bal bulunduran 2-3 petekli bir oğul kutusu da kullanılabilir.

3-Temel Ana Arı Yüksüklerin Hazırlanması

Teknik ana arı yetiştiriciliğinde larvaların yerleştirileceği temel ana arı hücreleri (yüksük) saf bal mumundan yapay olarak hazırlanmaktadır. Parlak renkte, kokusuz saf bal mumu çift cidarlı eritme kabında eritilir. Su içerisinde bekletilerek suya doyurulmuş yüksük kalıbı önce suya sonra erimiş bal mumuna ve sonra tekrar suya batırılarak elde edilen yüksükler bir çıta üzerine erimiş balmumu yardımıyla monte edilir. Elde edilen yüksükler 10-11 mm derinlikte ve 9-10 mm çapında olmalıdır. Çıtada 15-20 adet yüksük bulunur ve bu çıtalardan bir çerçeveye üç adet takılarak bu iş için özel hazırlanmış olan bir çerçevede 45-60 adet yüksük bulunması sağlanır. Ana arı üretiminde saf balmumundan yapılmış temel yüksükler kullanıldığı gibi bu amaç için üretilmiş plastik olanlar da kullanılabilir.  Resim 14. Larva transferi için üretilmiş ve bir çıtaya dizilmiş yapay temel ana arı yüksükleri

Larva Transferi Damızlık kovandan, 6-12 saat yaşlı larvalı çerçeve seçilir. Bir fırça yardımı ile arıları kovan içerisine dökülerek temizlenir. Çerçevenin şiddetle silkelenmesi durumunda günlük balın larva üzerine akmasına neden olunacağından bu işlemden kaçınılmalıdır.Seçilen çerçeve rüzgar ve direkt güneş ışınlarından korunarak kısa sürede aşılama yerine (transfer odasına) getirilir. Transfer odası kovan içi şartlarına benzer olarak 30-33 oC ısı ve %60-70 nem içermelidir. Uygun yaşlı larvalar, hücrelerden transfer kaşıkçığı yardımıyla alınır ve önceden hazırlanmış olan yapay yüksüklere yerleştirilir. Bu işlemi yaparken dikkat edilecek en önemli husus, larvanın zedelenmeden alınıp yüksüğe bırakılmasıdır.

Larva transferi zor bir işlem gibi görünse de bu konuda çalışan kişiler zamanla tecrübe kazanarak bu işlemi kolaylıkla yapabilirler. Böylece hem larva tutma oranlarında artış sağlarlar hem de belirli bir sürede daha çok sayıda aşılama yapma melekesi kazanırlar. Ayrıca, özellikle başlatıcı kolonilerin ilk kullanım dönemlerinde, yapay yüksüklerin bu kolonilerde bir gün süreyle bekletilmesi ve aşılama öncesi yüksüklere sulandırılmış taze arı sütü uygulaması tutma oranlarını olumlu yönde etkilemektedir.

Aşılı Yüksüklerin Başlatıcı Kolonilere Verilmesi

Bir başlatıcı koloniye verilecek 45-60 adet larva transferi tamamlandığında aşılı yüksükler bekletilmeden başlatıcı kolonilere verilir. Larva transferinden 4-5 gün önce ana arısı alınmış ve birkaç saat önce de çerçeve düzenlemesi yapılmış başlatıcı kolonide, larva transfer edilen çerçeve, bir yanında açık yavrulu diğer yanında polenli iki çerçeve arasında koloninin ortasına verilir. Başlatıcı kolonideki diğer açık yavrulu petekler transfer edilen larvaların daha iyi bakılabilmesi için çıkartılmış olmalıdır. Bu kolonideki polenli petekler genç işçi arıların arı sütü üretebilmeleri, açık yavrulu petek de genç işçi arıların larva transferi yapılan çerçevenin konulduğu yere toplanmaları için gereklidir. Başlatıcı kolonideki diğer çerçeveler ise kapalı yavrulu, ballı ve polenli olmalıdır. Sürekli üretimlerde her larva transferinden önce bu düzen sağlanmalıdır.

Başlatıcı kolonideki genç işçi arının bolluğu ve çerçeve düzeni hem larva tutma oranını hem de üretilecek ana arı kalitesini doğrudan etkiler. Ayrıca, sürekli üretimlerde kolonide genç işçi arı populasyonunun devamı için 5-6 günde bir kolonideki ilk düzenin sağlanması yönünden yeni çerçeveler verilip amaç dışı kalan fazla çerçeveler çıkarılmalıdır.

Bitirici Kolonilerin Hazırlanması ve Kullanılması

Aşılı yüksükler, çiftleştirme kolonilerine dağıtılacağı güne kadar başlatıcı kolonilerde tutulabilirler. Ancak bu, büyük çapta üretim yapılan işletmelerde ekonomik olmayacağı gibi uzun süreli kullanımlarda yetiştirilen ana arının kalitesini de olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle sürekli ana arı üretimi için başlatıcı kolonilerde kabulü sağlanan ana arı hücreleri, başlatıcı koloniye verilişinden 1-2 gün sonra, ana arısı ızgara ile kuluçkalığa hapsedilmiş 16-18 arılı çerçeveli güçlü kolonilerin üst katına aktarılır. Bu katta ballı, bol miktarda genç işçi arı, polenli ve kapalı yavrulu çerçeveler bulunmalıdır. Her hafta alt katla üst kat arasında düzen sağlama açısından çerçeve değiştirmesi yapılmalıdır. Başlangıç kolonisinde bitirici koloniye aktarılan transfer çerçevesinin yerine yenisi konur ve üretim süreklilik kazanır. Bitirici kolonilere aktarılan larvaların bu dönemden sonraki beslenme ve bakımları bu kolonilerde sağlanır.

Çiftleştirme Kutularının Hazırlanması ve Kullanılması

Transferden sonraki 10. günde kapalı durumdaki ana arı hücreleri bulundukları çıtalardan ayrılarak 1 gün önceden hazırlanmış çiftleştirme kolonilere dağıtılırlar. Çiftleştirme kolonilerinin oluşumunda farklı kovan tipleri kullanılmaktadır. Bunlar standart kovanların üçe-dörde bölünmüş olanları veya ahşap ya da tecritli malzemeden yapılan küçük çiftleştirme kutularıdır. Çevreyi tanıma ve çiftleşme uçuşundan dönen ana arıların kendi kutularına dönebilmeleri için bu kutuların giriş delikleri farklı yönlere bakmalı ve geniş bir alana yerleştirilmelidirler. Ana arıya işaret olması yönünden çiftleştirme kutularının ön tarafları farklı şekillerde farklı renklerle boyanır. Üretim sezonunun başlangıcında oluşturulan bu çiftleştirme kolonilerinin sürekliliği her bir ana arının ürettiği yavrularla sağlanır ve böylece bütün sezon boyunca kullanılabilirler.

Çiftleşme sonrası yumurtlamaya başlayan ana arı, ilk işçi arı yavru gözleri kapanana kadar 2-3 haftalık süre ile çiftleştirme kolonisinde yumurtlamaya devam ettirilir. Bu süre sonunda ana arılar satılarak bunların yerine çıkmak üzere olan yeni ana arı hücreleri verilir. Ana arı hücrelerinin bulundukları çıtalardan alınmasında ve dağıtılmasında dikkatli davranılmalı, hücreler bu işlemler sırasında çıtadaki konumunda dağıtılmalı ve ters çevrilmemelidir. Ana arı hücrelerinin çiftleştirme kolonilerine verilmesinin ardından, transfer edilen larvanın yaşına bağlı olarak 2-3 gün sonra ana arılar çıkar. Ana arı hücrelerinin çiftleştirme kolonilerine verilişinden 4-5 gün sonra yapılacak kontrollerde ana arı çıkmayan hücreler ya da işçi arılarca bozulmuş hücreler görülebilir. Bu durumda yeni hücreler verilmelidir.

Ana Arıların Çiftleşmesi

Çiftleşme kutularında çıkışlarını gerçekleştiren ana arılar 2-3 günlük olduklarında çevreyi tanıma uçuşu yaparlar ve daha sonraki 2-3 gün içinde de çiftleşme uçuşuna çıkarlar. Çiftleşme “Erkek Arı Toplanma Alanı” olarak adlandırılan özel bir alanda, havada 10-30 metre yükseklikte uçarken gerçekleşir. Erkek Arı Toplanma Alanına ulaşan ana arı salgıladığı seks feromonu ve görme yoluyla erkek arılarca keşfedilir. Sayısı, 6-20 arasında değişebilen erkek arı ile çiftleşen ana arı kendi kolonisine (çiftleşme kutusuna) dönerek 3-5 gün sonra yumurtlamaya başlar. Ana arıyla çiftleşen erkek arılar çiftleşme sonrası ölürler. Ana arı, erkek arı toplanma bölgesinde yeterli sayıda erkek arı bulunmayışı ve olumsuz iklim şartları altında yeterli sayıda erkek arı ile çiftleşemezse aynı günde veya takip eden günlerde 1-2 kez daha çiftleşme uçuşuna çıkabilir.Çıkıştan itibaren 20 gün içinde çiftleşmeyen ana arılar çiftleşme isteğini kaybederek dölsüz yumurta yumurtlamaya başlarlar ki artık bundan sonra çiftleşme gerçekleşmez. Çiftleşmenin kontrol altına alınması, ya en az 8-10 km yarı çaplı izole bölgeler ya da yapay tohumlama ile sağlanır.

Ana Arıların Yapay TohumlanmasıTeknik arıcılıkta, yapay tohumlama yapılabilmektedir. Bu uygulamada, damızlık değer taşıma gibi özel öneme sahip kolonilere ait erkek arılardan toplanan spermler laboratuar ortamında, yapay dölleme cihazı ile mikroskop altında özel bir amaç için yetiştirilen ana arıya enjekte edilir. Ana arıların yapay tohumlanması zor bir işlem olmamakla birlikte, yetenek ve tecrübe isteyen bir iştir. Bu uygulama üretim materyali olarak kullanılacak ana arı üretiminden ziyade araştırma ve ıslah çalışmalarında saf ırk ya da hibrit elde etmede çiftleşmenin kontrol altında alınması amacıyla yapılmaktadır.

Ana Arıların Üretim Kolonilerine VerilmesiÇiftleştirme kutularında yumurtlamaya başlayan ana arıların buralardan alınıp satılması veya başka yolla değerlendirilmesi sürekli üretimlerde bir zorunluluktur. Yumurtlayan ana arıların diğer kolonilere verilmesinde en önemli işlem, öncelikle koloninin hazır hale getirilmesidir. Bunun için ana arının verileceği kolonide döllü veya dölsüz ana arı ya da ana arı hücresi bulunmamalıdır.Teknik arıcılıkta yumurtlayan hazır ana arı kullanılması ana arı kayıplarında ya da yapay oğullara ana arı kazandırılmasında önemli avantajlar sağlar. Ana arıların yumurtlamaya başlamalarında 25-30 gün gibi zaman kazanılması, koloninin kendisinin çıkardığı ana arının çiftleşememesi riskini ortadan kaldırması ve orijini belli materyal kazanılmış olması bu avantajlardan bazılarıdır. Ancak, önemli avantajlarına rağmen arıcılarımız arasında hazır ana arı kullanma alışkanlığı yeterince yaygın değildir.

Ana arının verileceği kolonideki eski ana arı imha edildikten bir gün sonra ana arının bulunduğu kafes yavrulu iki çerçeve arasına havalandırma ve besleme delikleri ön ve arka tarafa bakacak şekilde yerleştirilir. Ertesi gün kek haznesinin bulunduğu taraftaki çıkış deliği açılarak arıların keki yiyerek ana arıyı çıkarmaları sağlanır. Bundan sonra kovan açılıp fazlaca kurcalanmamalı, ancak 2-3 gün sonra ana arı ve yumurta kontrolü yapılmalıdır.